Jan Weber („Kismet”)1
3.9.1989 r.
Wspomnienia z Powstania Warszawskiego2
W 1943 r. w październiku lub listopadzie wstąpiłem do Armii Krajowej i zostałem zaprzysiężony przez ppor. „Zycha” – Zdzisław Grunwald3, który był dowódcą 239. plutonu. Natomiast dowódcą drużyny był „Mirek” – Janusz Zieliński4. 239. pluton wchodził w skład III Rejonu XXII obwodu Armii Krajowej dowodzonego przez kpt. „Serba”, noszącego później pseudonim mjr „Żubr” – Władysław Jeleń Nowakowski.5
(…)
Marymont palił się, wszędzie pożary, obraz okropny, atak na CIWF nie udał się.
Tego wieczoru [ 1 sierpnia 1944 r. – jt ] przyszedł rozkaz wymarszu do Puszczy Kampinoskiej. Por. „Starża”6 zorganizował kolumnę składającą się z około 120 osób. Kolumna maszerowała w kierunku Boernerowa. W czasie marszu, na ranem 2 sierpnia, zaatakowani zostaliśmy przez Niemców. W walce zginęło bardzo dużo powstańców, natomiast wzięci do niewoli zostali rozstrzelani. Tak też zginał mój serdeczny kolega i przyjaciel Stanisław Dobrzeniecki ps.”Stach”.7 W konspiracji należał do 239. plutonu w drużynie dowodzonej przez „Józwę”.8 (…) W pewnej chwili w czasie ataku niemieckiego, znalazłem się zupełnie sam, bez kolegów, na wzniesionym terenie. Niemcy strzelali z fortu i z Lasku Bielańskiego.9 O ukryciu się nie było mowy. Wreszcie czołgając się dobiegłem do zarośli na bagnie. W przodzie zauważyłem kolegę „Tatara” – Józef Zbrzeźnicki10 i tak dotarliśmy do zabudowań, gdzie nas przyjęto na odpoczynek zmęczeni i zmoknięci. Po chwili odpoczynku wyszliśmy w kierunku Kampinosu, na skraju którego zatrzymał nas polski patrol.
Po oświadczeniu skąd idziemy, skierował nas do oddziałów przybyłych z Wileńszczyzny. Ucieszył nas widok ppor. „Zycha” i ppor. ”Bolka”11, [nieczytelny dopisek –„ ppor. „Bolek” był z …… nie był z …….. w Boernerowie” jt] bo przeżyli Boernerowo wraz z około 20 powstańcami. Reszta koleżanek i kolegów poległa. Tu byliśmy przez cały dzień 2 sierpnia.(…)
1) Weber Jan, ps. „Kismet” ur.15.06.1918 w Warszawie, strzelec 239 plut. kompanii „Starży” batalionu „Żubr”. Zob. Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego, t. 6, Wykaz uczestników Powstania warszawskiego Kr- Ż. Warszawa 1994; Z. Grunwald, „Żubry” na Żoliborzu. Wspomnienia żołnierzy Powstania Warszawskiego, Warszawa 1993, s.260
2) Zachowano pisownię oryginału. Poprawiono tylko oczywiste błędy ortograficzne i interpunkcję. Przypisy opracował Janusz Tryliński – dalej jt.
3) Grunwald Zdzisław, ps. „Zych” Ur.01.05.1911 Łódź, ppor., dowódca 239 plut., kompanii „Starży” batalionu „Żubr”.Inż. elektryk. W czasie okupacji pracownik Fabryki Aparatów Elektrycznych „ K. Szpotański i Spółka S.A.” w Warszawie, ul. Kałuszyńska 4 Zob. Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego, t. 5, Wykaz uczestników Powstania warszawskiego A- Kr,. Warszawa 1994; Z. Grunwald, op.cit.,.s.20, s.241
4) Zieliński Janusz, ps.”Mirek”, ur.19.12.1912 r., kpr. pchor., dowódca I drużyny w 239 plut. , kompanii „Starży” batalionu „Żubr”. Inż. Elektryk. W czasie okupacji pracownik Fabryki Aparatów Elektrycznych „ K. Szpotański i Spółka S.A.” w Warszawie, ul. Kałuszyńska 4. Zginął 02.08.1944 pod Boernerowem. Prawdopodobnie pochowany w kwaterze powstańców na Cmentarzu Wawrzyszewskim. Zob. Wielka Ilustrowana Encyklopedia ,t. 6, op.cit., Z. Grunwald, op.cit., s.20, s.274; zbiory własne autora
5) Władysław Nowakowski, ps. „Jeleń”, „Serb”, „Żubr”, konspiracyjne nazwisko „Władysław Dziewulski”, 29.06.1898 r. w majątku Podlesie, gm. Lelów, pow. Włoszczowa, gubernia kielecka – zm. X. 1964 Chicago, USA), mjr – rozkaz z 28.IX.1944 r. Wielka Ilustrowana Encyklopedia, t.6 op.cit.; Z. Grunwald, op.cit.,.s.251
6) Jerzy Terczyński, ps. „Starża”, por., dowódca II kompanii batalionu „Żubr”. Mgr chemii, działacz Polskiej Akademickiej Korporacji „Sarmatia” spośród której rekrutowała się większość żołnierzy 237 plut. tej kompanii. Zob. Z. Grunwald, op.cit., .s.20, 259
7) Dobrzeniecki Stanisław, ps.”Stach”, ur. 1912? strzelec 239 plut. , kompanii „Starży” batalionu „Żubr”. Absolwent Liceum im. T. Czackiego w Warszawie, maturzysta 1937 r. Zginął 02.08.1944 pod Boernerowem. Prawdopodobnie pochowany w kwaterze powstańców na Cmentarzu Wawrzyszewskim. Zob. Wielka Ilustrowana, t. 5, op.cit. Warszawa 1994; Z. Grunwald, op.cit., s.266; B. Dunikowski, Szkoła im. T. Czackiego w Warszawie 1876-1976, Warszawa 1977, s.146, 282; materiały własne autora.
8) Józefkowicz Józef, ps. „Józwa”, plut. pchor., dowódca I drużyny w 239 plut. , kompanii „Starży” batalionu „Żubr”, następnie dowódca sekcji granatników. Inż. mechanik. W czasie okupacji pracownik Fabryki Aparatów Elektrycznych „ K. Szpotański S.A.” w Warszawie, ul. Kałuszyńska 4. Zob. Wielka Ilustrowana Encyklopedia ,tamże; Z. Grunwald, op.cit., s.20, s.243;
9) Oczywisty pomyłka – nie z Lasku Bielańskiego, ale z lasku otaczającego Osiedle Łączności Boernerowo. Zob. Z. Grunwald, op.cit., s.77,79; Wspomnienia Macieja Bernhardta, zbiory własne autora.
10) Prawidłowo: Zbrzeźniak Józef, Kazimierz ps. „Tatar”, ur. 09.12.1924 Solina, kpr. pchor. 239 plut. , II kompanii „Starży” batalionu „Żubr”. Zob. Wielka Ilustrowana Encyklopedia, t. 6, op.cit., Z. Grunwald, op.cit. s.262.
11) Nowicki Stefan, ps. „Bolek”, ppor., oficer wywiadu w sztabie mjr. „”Żubra”. Inż. Elektryk. W czasie okupacji pracownik Fabryki Aparatów Elektrycznych „ K. Szpotański i Spółka S.A.” w Warszawie, ul. Kałuszyńska 4. Zob. Wielka Ilustrowana Encyklopedia, tamże, Z. Grunwald, op.cit., s.20, 210, 251.