Pierwsze upamiętnienie – 4 VIII 1946

Pomnik powstańców w Boernerowie   

[w :] Gazeta Ludowa nr 209, z 01.08.1946 r., s.16

Z inicjatywy grona obywateli wznowiono działania Stowarzyszenia Przyjaciół Boernerowa. Jednym z ważniejszych zadań tej placówki jest stopniowe przywracanie na osiedlu ładu i estetyki, zaniedbanych w latach okupacji niemieckiej.
W dniu 4 sierpnia o godz.10 odbędzie się na terenie Boernerowa poświęcenie pomnika Powstańców poległych w 1944 r.

Na miejscu ataku powstańców pod Boernerowem 1 

[w:] Gazeta Ludowa nr 213, z 05.08.1946 r., s.2

Jedno z najmłodszych osiedli podwarszawskich – Boernerowo – położone na tyłach fortu Bema między Kołem, a Powązkami Wojskowymi spłaciło wczoraj w piękny sposób dług wdzięczności bohaterskim powstańcom sierpniowym, którzy na jego przedpolach znaleźli śmierć, niemal w pień wycięci strzałami z czołgów niemieckich.
Było to na drugi dzień po wybuchu powstania. Od strony Żoliborza i Bielan przedzierał się tam złożony z 300 młodzieńców i dziewcząt oddział powstańczy, aby uwolnić Boernerowo od zmory niemieckiej. Gdy o świcie przypuścili szturm, nic wiedzieli, że w międzyczasie przybyło na Boernerowo 40 czołgów, z których runęła na nich lawina ognia. Z bezprzykładną pogardą śmierci wdarli się powstań­cy między czołgi, ale granaty ich i butelki z benzyną nie mogły sprostać niekończącym się seriom karabinów maszynowych.
Pod laskiem, sąsiadującym z dawnymi wieżami radiostacji, tam gdzie zginęli – pozostały jeszcze dwie duże bratnie mogiły 2), resztę przeniesiono na cmentarz parafialny w Wawrzyszewie.
Tam też między tymi mogiłami obywatele Boernerowa postawili kamień pamiątkowy z napisem: „Miejsce uświęcone męczeńską śmiercią powstańców, którzy zginęli tu w 1944 r. za Ojczyznę. Wieczna im chwała”!  3)
U stóp tego kamienia stanęły wczoraj dwa podwójne posterunki honorowe: podchorążowie ze znajdującej się w pobliżu Technicznej Szkoły Lotniczej i b. żołnierze AK z Boernerowa: ppr. Kłodziński, odznaczony podwójnym krzyżem Walecznych, oraz plut. podchor. Ściwiarski.
Uroczystość rozpoczęła się od składania wieńców. Pierwszy z nich złożyła delegacja Szkoły Lotniczej, następnie Stów. Przyjaciół, miejscowy Oddział PCK, PW, harcerstwo Koło PSL i inne.
Przy ołtarzu polowym ustawionym w głębi cmentarzyka, ks. Rutkowski odprawił mszę Św., po której wygłosił   kazanie, zakończone szeregiem apeli do zebranych jak o ofiary na pokrycie wydatków.
Po poświęceniu pomnika przemawiali: kpt. W. Modrzewski, p.Góralczyk imieniem Rady Narodowej gm. Blizny i b. Organizacji Wojskowej PPS, której sztandar przyniesiono na tę uroczystości, dalej — powstaniec z Czerniakowa, chorąży AK Eug. Kamiński i przedstawiciel Stowarzyszenia Przyjaciół Boernerowa p. Jara, który opiekę nad pomnikiem przekazał miejscowemu harcerstwu.
Wzruszający był moment, gdy z szeregu wystąpiły 4 harcerki i 4 harcerzy, aby za mówcą powtórzyć słowa przyrzeczenia o objęciu tej opieki, co też natychmiast zadokumentowali symbolicznie, stając po obu stronach pomnika.
Kompania honorowa Szkoły Lotniczej oddała trzykrotną salwę. Zaśpiewano „Boże coś Polskę i „Rotę”.
Na zakończenie oddziały Szkoły, biorące wraz z orkiestrą udział w uroczystości, przedefilowały przed bratnimi mogiłami powstańców.  (w.)

_________________

1) Pisownia oryginalna. Informacje o liczbie powstańców, czołgów, przebiegu wydarzenia to czysta licentia poetica dziennikarza.
2) Szczątki wszystkich Powstańców ekshumowano w dniach 12-15.11.1945 r. na cmentarz parafialny we wsi Wawrzyszew. Obecnie to Cmentarz w Warszawie przy ul. Wólczyńskiej 69
3) Ponieważ teren pierwotnego pochówku Powstańców – w miejscu masakry –  przejęło wojsko pod rozbudowę lotniska Bemowo, kamień ten w 1949 r. przeniesiono przed figurę MB przy ul.Grotowskiej, gdzie leży do dziś.

 

Fotografie z uroczystości za: Jerzy B. Raczek, Boernerowo pamięta, Warszawa  2011, fot. nr 175,177 –179