„Żubry” to najliczniejsze zgrupowanie (batalion) w II Obwodzie AK „Żywiciel”. Według ustaleń dr. G. Jasińskiego – 941 żołnierzy*. Jednocześnie mamy najmniej relacji, wspomnień i opracowań dotyczących tego oddziału – zarówno tych opublikowanych, jak i znajdujących się nadal w różnych archiwach.
Szlak bojowy „Żubrów” rozpoczął się tragicznie. Już 2 sierpnia o świcie, podczas zarządzonego przez ppłk. Mieczysława Niedzielskiego „Żywiciela” wycofywania się do Puszczy Kampinoskiej zginęło co najmniej 72 Powstańców. Pod Boernerowem, koło Osiedla Łączności poległa (a częściowo została wymordowana) niemal cała kompania por. J. Terczyńskiego „Starży”. Dużą cześć z nich stanowili żołnierze i podoficerowie 30 pp Strzelców Kaniowskich, stacjonującego do wybuchu wojny w stołecznej cytadeli.
Chcemy ocalić od zapomnienia postacie formacji dowodzonej przez ppłk Władysława Nowakowskiego „Żubra”. Udało się zdobyć – podstawowe tylko – informacje i to tylko niewielkiej części z blisko tysiąca „Żubrów”.
Liczymy więc na pomoc rodzin, historyków i pasjonatów historii. To już ostatnie chwile! Nieliczni, jeszcze żyjący bohaterowie, niemal z dnia na dzień odchodzą.
Trzeba więc niemal mozaikowo dopasowywać strzępy faktów, niemal stawać się w detektywem, aby otrzymać pełny obraz. Interesują nas wszystkie , nawet najdrobniejsze, informacje – od daty i miejsca urodzenia, poprzez wykształcenie i zajęcia cywilne, działalność w konspiracji i w Powstaniu oraz dzieje powojenne i na końcu … miejsce pochówku. Nie zapominamy też o fotografiach. Chcemy, aby Ci ludzie stali się pełnokrwistymi postaciami.
Janusz Tryliński
* Jasiński Grzegorz, Żoliborz 1944. Dzieje militarne II Obwodu Okręgu Warszawa AK w Powstaniu Warszawskim, Wyd. II , Pruszków 2009, s.101
Copyright